Energiemarkt in een notendop

Sinds 2021 is er sprake van een energiecrisis (schaarste) wat geresulteerd heeft in sterk gestegen energieprijzen. Veel huishoudens en bedrijven zijn op zoek informatie en maatregelen om te besparen op het energiegebruik en de energiekosten te verlagen.

Reden om met deze website een onafhankelijk en allesomvattend kennisplatform te creëren over de energiemarkt. In een notendop vindt u hier alle relevante informatie over de energiemarkt. Rechts in het menu staan alle onderwerpen met daarachter artikelen over deze onderwerpen.

Al onze elektriciteit en gas komt uit hetzelfde energienet. Echter zit er een groot verschil in de energietarieven, leveringsvoorwaarden en de herkomst van (groene) energie. Het is erg lastig om ‘appels met appels’ te vergelijken indien u daar niet dagelijks mee bezig bent. Op deze pagina meer achtergrond informatie over de energiemarkt en de energiecrisis.

Waarom bestaan er energiemarkt (en)?

Om een constante stroom aan elektriciteit te kunnen garanderen moeten vraag en aanbod met elkaar in evenwicht zijn. Elektriciteit kan op dit moment nog onvoldoende opgeslagen worden. We hebben (internationale)energiemarkten en netkoppelingen nodig om ook het energienet (technisch) in balans te houden (bijvoorbeeld met dynamische uurprijzen).

Liberalisering van de energiemarkt

Vroeger waren er ongeveer 6 energieleveranciers, de zogenaamde nutsbedrijven, waarbij vooral werd gesproken over maatschappijen, omdat er niets te kiezen viel. De regio waarin u gevestigd bent was bepalend voor de energieleverancier die elektriciteit en gas mocht leveren. Deze energiemaatschappijen hadden ook de netwerken in eigendom. Bij de liberalisering werd het netwerkbedrijf en meetbedrijf (verantwoordelijk voor het transport van energie en aanvullende meetdiensten), gesplitst van het energieleveringsbedrijf. Met als gevolg dat er veel nieuwe toetreders op de markt kwamen voor het geliberaliseerde leveringsgedeelte. De door de overheid gereguleerde netwerkbedrijven zijn tegenwoordig verantwoordelijk voor de aanleg, het onderhoud en beheer van het energienetwerk en zorgen voor het transport van elektriciteit en/of gas naar uw woning. De commerciële energiebedrijven die zorgen dus voor de levering en productie van energie. Daarmee konden consumenten voortaan zelf hun energieleverancier kiezen en waren ze niet langer gebonden aan hun regionale energiemaatschappij.

Door het nieuwe grote aantal aanbieders werd de concurrentie op de markt verhevigd. Zo zijn de stroom- en gasprijzen eerst flink gaan dalen én zijn klantgerichte concepten als de slimme meter geïntroduceerd. Er kwamen dus veel nieuwe energiepartijen bij op de markt die veel klanten gingen werven. Doelstelling van de liberalisering was om marktwerking te stimuleren, met lagere energieprijzen en om alles transparanter te maken.

De vraag is echter of de energiemarkt nog wel werkt zoals we bedoeld hebben met de privatisering…

Energiebelasting

 Een aanzienlijk deel van de energienota bestaat dus uit belastingen. De energiebelasting die betaald moet worden, wordt vastgesteld met behulp van verschillende schijven. Er is sprake van een degressief energiebelastingstelsel. Dus hoe meer een organisatie verbruikt, des te minder belasting hoeft er betaald te worden.

De energiebelasting is dus een heffing om het gebruik van niet-duurzame energie minder aantrekkelijk te maken. De overheid wil dat we zuiniger en efficiënter omgaan met energie. Daarom heft de overheid belasting over het verbruik van elektriciteit en aardgas. Door de belasting wordt de totaalprijs van energie hoger. Een hogere energieprijs kan mensen stimuleren minder energie te gebruiken.

Er is ook recht op vermindering energiebelasting: elk verbruiker heeft een bepaalde hoeveelheid energie nodig. De overheid vindt het niet redelijk om daarover energiebelasting te heffen. Daarom wordt een deel van het bedrag in mindering gebracht, via de heffingskorting, een vermindering van de energiebelasting in de vorm van een vast bedrag per elektriciteitsaansluiting met verblijfsfunctie, ingevoerd.

U betaalt ook over alle hierboven genoemde kostenposten nog eens 21% btw.

De kosten van de belastingen kan een bedrijf dus niet echt beïnvloeden. Wel kan een bedrijf in bepaalde situaties teruggaaf krijgen van energiebelasting, zoals:

1. Teruggaaf energiebelasting bij meer aansluitingen op één WOZ-locatie
2. Vrijstelling energiebelasting bij metallurgische procedés
3. Teruggave energiebelasting voor organisaties met een ANBI status

Energiecrisis

De vraag die tijdens de energiecrisis in 2022 naar voren kwam was, werkt de energiemarkt nog wel zoals we bedoeld hebben met de privatisering?

De energiemarkt is sinds 2022 sterk in beweging op allerlei fronten en hebben we te maken met een energiecrisis. Vraag en aanbod zijn sinds 2021 onvoldoende in balans door o.a. een schaarste aan de aanbodzijde (gaskrapte) en een sterk fluctuerend (duurzaam) productie aanbod. Door krapte op de energiemarkt is er namelijk sprake van een prijsstijging van gas en elektriciteit. Zo is het besluit genomen om te stoppen met de gaswinning uit het Groningerveld, en is min of meer afscheid in Europees verband genomen van kolen- en kerncentrales vanwege klimaatdoelstellingen. Tegelijkertijd zijn we (internationaal) wel meer gas gaan gebruiken.

Bovenop deze krapte speelde de oorlog in Oekraïne een belangrijke rol en draaide Rusland de gaskraan steeds verder dicht. Europa wil sindsdien van het Russische gas af en dat betekent dat wij de aankomende jaren toegroeien naar een heel ander energiesysteem.  Nederland en Europa  worden meer afhankelijk van vloeibaar ‘Liquefied Natural Gas’ (LNG-gas), wat met name wordt aangevoerd per schip en duurder is. Dit is een wereldmarkt en hierbij concurreren we sterk met o.a. werelddeel als Azië.

Energietransitie

Dat betekent dus dat er aan de aanbodzijde heel veel verandert en dat gaan we merken de komende jaren.  De energietransitie en duurzaamheid is een noodzaak, begrijp me niet verkeerd, maar het systeem van zon, wind en energieopslag (ons vraaggestuurd energienet) is nog lang niet ver genoeg ontwikkeld om leveringszekerheid en betaalbaarheid te garanderen. We hebben dus o.a. in Europa de stap naar fossielvrij in 1 stap genomen, in plaats van noodzakelijke kleine stapjes. Leveringszekerheid en betaalbaarheid zijn we daarmee uit het oog verloren.  Daarnaast is het de bedoeling dat door elektrificatie we proberen van het gas af te gaan en ons energieverbruik (gas) verminderen en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.  Er kan hierbij gedacht worden aan elektrisch rijden, woningbouw aardgasvrij maken en het bedrijfsleven en industrie zoveel mogelijk te laten investeren in energiebesparing, verduurzaming(zon- en windenergie), circulariteit en bedrijfsprocessen zoveel mogelijk ‘te elektrificeren’ en slim aan te sturen.

Verduurzaming

 In algemene zin zijn de energiekosten voor u te beïnvloeden door:

• Minder te verbruiken (goede gebouwschil isolatie, energiezuiniger apparatuur zoals LED verlichting, warmtepomp). Elke kWh of M3 die je niet gebruikt is namelijk de goedkoopste kWh.
• Op gunstige (lage) marktmomenten de elektriciteit gas in te kopen
• Ook kunt u uw energieverbruik verduurzamen door zelf op te wekken middels zonnepanelen, zonnecollectoren of een windmolen, zodat u minder afhankelijk bent van uw energieleverancier en prijsschommelingen van elektriciteit en gas. Zo levert elke kWh die u voor de eigen meter houdt (dus niet het energienet opgaat) het meeste op. Naast de besparing op het energietarief (=vermeden inkoop), hoeft u hier geen energiebelasting en opslag duurzame energie te betalen.

Om het elektriciteitsverbruik te verduurzamen heeft men globaal de mogelijkheden om zonnepanelen of een windturbine aan te schaffen. Het is echter een vergelijk tussen appels en peren. De zonnepanelen leveren uiteraard enkel energie als de zon zich boven de horizon bevindt met verstoringen van het wolkendek. Dus ook in de zomermaanden levert een PV-installatie ‘s nachts niets op. Een windturbine heeft daarentegen door het jaar en etmaal een constantere levering. Zonnepanelen kunnen daarentegen weer makkelijker verdeeld worden over meerdere gebouwen en aansluitingen.

Zonnepanelen en zonnecollectoren

Zonnecollectoren zetten zonlicht om in warmte (via heatpipes) en wat  middels opslag in een boilervat gebruikt kan worden, om douche- en tapwater te verwarmen of om uw CV water voor te verwarmen, waardoor het gasverbruik verlaagd kan worden. Er kan bij zonnecollectoren onderscheid gemaakt in 2 soorten zonnecollectoren. De eerste soort is een vlakke glasplaat en eronder een collector, deze lijkt qua vormgeving erg op een zonnepaneel. De tweede soort is een vacuümbuiscollector, waarbij een serie buizen op het dak liggen.

U kunt besparen op het energienota door energieneutraal te produceren en zelf elektriciteit op te wekken met zonnepanelen.  Naast het momenteel gunstige financiële rendement kan de zorg voor het milieu een argument zijn om te investeren in zonnepanelen.

Zonnepanelen zetten zonlicht om in elektriciteit en leveren gelijkstroom. Om deze gelijkstroom om te zetten naar wisselstroom van 230 volt zal een omvormer gebruikt moeten worden.  De omvormer zorgt dat de opwekte stroom in het elektriciteitsnetwerk van uw woning of bedrijf bruikbaar is voor elektrische apparaten. Ook kunt u ervoor kiezen gebruik te maken van ‘optimizers’, dat wil zeggen, dat als er 1 paneel in de schaduw valt deze kan uitgaan, maar de overige zonnepanelen uit het systeem gewoon blijven opwekken. Ook kunt u door middel van optimizers het systeem beter monitoren op storingen. 

De laatste jaren zijn ook zonnepanelen met een geïntegreerde micro-omvormer op de markt. Voordeel hiervan is dat het zonnepaneel ook individueel zijn ‘werk’ kan blijven doen, indien er ergens op het systeem schaduw valt. Ook is het een zeer interessante oplossing bij kleinere installaties of dus in situaties waarbij panelen allemaal verschillende hellingshoeken en oriëntaties hebben. Ook is het systeem eenvoudiger uit te breiden in de toekomst en eerder en sluit het beter aansluit bij een Smart Grid (=toekomstig slim energienet met een meet- en regelsysteem en stuurt elektrische apparaten aan).

Er bestaan tegenwoordig ook PVT-panelen, die zowel elektriciteit (PV) uit (zon)licht , als warmte (T) uit de buitenlucht maken. Dus een paneel die zowel elektriciteit als warmte kan opwekken.

Het is raadzaam om altijd een geschiktheidscheck uit te voeren door uw installateur en/of elektricien en u uitgebreid te laten voorlichten welk opweksysteem het beste bij uw woning en energieprofiel past.

De terugverdientijd

Sinds de kostprijs voor zonnepanelen drastisch is verlaagd en we te maken hebben met zeer hoge energieprijzen, is het voor particulieren en bedrijven financieel aantrekkelijker om de investering te doen. De terugverdientijd van zonnepanelen kan gemiddeld variëren van gemiddeld 3 tot en met 7 jaar. Veel factoren zijn van invloed op deze terugverdientijd. Laat altijd een maatwerkberekening maken op basis van uw eigen energieprofiel.

Hieronder een aantal variabelen die van invloed kunnen zijn op de terugverdientijd en rendement van uw investering in zonnepanelen:

• investeringsbedrag zonnepanelen
• fiscale regelingen en subsidies
• huidige stroomprijs en verwachte prijsontwikkeling het percentage zonnepanelenstroom t.o.v. eigen verbruik
• de mate van direct verbruik zonnestroom en teruglevering
• goede leveringsvoorwaarden bij het energiecontract en de  bijbehorende terugleveringsovereenkomsten (saldering en terugleveringsprijs) zonnepanelen rendement

Terugleveringsprijs onder druk

Eigenaren van zonnepanelen of windmolens krijgen steeds minder opbrengst voor hun teruggeleverde stroom. Er is sinds de energiecrisis veel vermogen aan zonnepanelen en windmolens bijgeplaatst in Nederland, wat een gigantische weerslag heeft gehad op het aanbod van stroom op momenten van zonneschijn (en wind). Hierdoor is het aantal opgetreden negatieve uurprijzen behoorlijk toegenomen op de dagmarkt. Bepaalde energieleveranciers zijn genoodzaakt om terugleveringskosten in rekening te brengen of een lagere vergoeding voor de terug geleverde stroom te geven.

Ook zonder het kunnen salderen blijft de aanschaf van bijvoorbeeld zonnepanelen een gunstige investering, met een interessante terugverdientijd, door de jaarlijkse besparing die het geeft op de energienota.

Houd hier rekening mee:

Streef alleen naar een zo 𝗵𝗼𝗼𝗴 𝗺𝗼𝗴𝗲𝗹𝗶𝗷𝗸𝗲 𝗲𝗶𝗴𝗲𝗻 𝗰𝗼𝗻𝘀𝘂𝗺𝗽𝘁𝗶𝗲 van uw installatie (de vermeden inkoop) , want deze opgewekte kWh die voor

de meter wordt gebruikt blijft het meest waard. Dus stem je gebruiks- en afnamepatroon zoveel mogelijk af op de opwekking van de zonne- of

windstroom. De mate van zelfconsumptie van de zonnestroominstallatie in voorjaar en zomer zijn erg bepalend, daarbij kan accu opslag mogelijk uitkomst gaan bieden bij afschaffing saldering. En voor de winter kunt u ook kijken naar pvt-panelen of zonnecollectoren, waarmee ook in de winter meer rendement opgehaald kan worden in combinatie met verdere energiebesparing

Nieuwe investering? Let hier dan op:

Een 𝗱𝗼𝗲𝗹𝗺𝗮𝘁𝗶𝗴𝗲 𝗲𝗻 𝘁𝗼𝗲𝗸𝗼𝗺𝘀𝘁𝗯𝗲𝘀𝘁𝗲𝗻𝗱𝗶𝗴𝗲 𝗶𝗻𝘀𝘁𝗮𝗹𝗹𝗮𝘁𝗶𝗲: bijvoorbeeld door wat meer ‘ruimte aan te houden’ in de omvormer om in de toekomst om zonnepanelen bij te leggen, indien energieverbruik toch kan stijgen door verdere elektrificatie. Of de keuze voor een ‘hybride omvormer’ en de mogelijkheid open houden om uit te breiden met een accu (zie onderwerp Rol van batterijen/opslag).  Kies voor een optimale dimensionering van de zonnepaneleninstallatie in relatie met het energieprofiel (𝘄𝗲𝗸 𝘂𝘄 𝗯𝗮𝘀𝗶𝘀𝗹𝗮𝘀𝘁 𝗼𝗽). Wordt dus geen ‘energieboer’ Ga niet opwekken om terug te leveren, want deze kWh levert in de toekomst minder op.

Windmolen

In sommige gevallen , afhankelijk van de bedrijfsvoering en processen is (de combinatie met) een windmolen meer passend voor uw bedrijf.  Zoals voor agrarische  bedrijven, waar zowel het verbruik als de windopbrengst het hele jaar meer constanter aanwezig. Hierdoor is het mogelijk om een groter deel van de opgewekte stroom direct te verbruiken in de bedrijfsvoering.

Als gekeken wordt naar de benodigde investering bij windenergie, dan is de investering per wattpiek circa 9x groter ten opzichte van zonne-energie. De investering in zonnepanelen (afhankelijk van de gekozen installatiegrootte) lijkt daarmee in de meeste businesscases heel veel jaren eerder terugverdiend .

Warmtepomp

Gezien de hoge gasprijzen was er afgelopen jaar veel interesse voor de de (hybride) warmtepomp. Een warmtepomp maakt het in bepaalde gevallen mogelijk om ‘van het gas af te gaan’ door het gebruik van hernieuwbare energie van een omgevingsbron (lucht/water/bodem) en indien de elektriciteit wordt gevoed door bijvoorbeeld uw eigen zonnepanelen is het een duurzamere  verwarmingsoptie. Hoe werkt een warmtepomp?  Een warmtepomp haalt warmte uit de lucht, het (grond)water of uit de bodem en brengt dit met een compressor op een hogere temperatuur. Deze warmte komt hierna weer binnen in het pand. Het pand en het verwarmingsysteem moeten hiervoor wel geschikt zijn (een zogenaamd laag temperatuurnet, met een watertemperatuur van circa 40C. Dat betekent dat het pand moet beschikken over vloerverwarming (door het hele huis) en het huis voldoende geïsoleerd moet zijn. 

Bij een hybride warmtepomp blijft de CV-ketel deels zijn werk doen, om bijvoorbeeld douchewater op te warmen of om te verwarmen op koude winterdagen (vaak als de temperatuur beneden de 7 graden bedraagt bij een lucht/water warmtepomp). Een warmtepomp die werkt op basis van bodemwarmte is een veel grotere investering, maar heeft wel meer voordelen (zoals koelen in de zomer).

Let wel op; uw  elektriciteitsverbruik gaat gemiddeld zo`n anderhalf tot twee keer omhoog met een warmtepomp. En niet alleen de gasprijzen zijn afgelopen jaar sterk gestegen, ook de elektriciteitsprijzen zijn sterk mee omhoog getrokken ten tijde van de energiecrisis.

Netcongestie

Door de elektrificering vragen we en leveren we meer elektriciteit dan ons elektriciteitsnet aankan. Dat zorgt voor netcongestie, een soort van file op het elektriciteitsnet. Met als gevolg dat in bepaalde regio`s en/of op bepaalde tijdstippen nieuwbouw- en energieprojecten vaak geen nieuwe aansluiting kunnen krijgen op het energnet of extra elektriciteit afnemen of terugleveren.

Is een batterij en/of opslag interessant? 

Er zijn mogelijke meerdere functies voor opslagsystemen:

Batterijen en/of accusystemen kunnen een rol gaan spelen in het verhogen van de zelfconsumptie, zeker als de salderingsregeling er af zal gaan medio 2027. Dan is het verhogen van de zelfconsumptie zeer interessant, want dan wordt de opgewekte energie zoveel mogelijk direct zelf gebruikt. Elke kWh die we namelijk niet gebruiken of elke eigen opgewekte kWh die we direct kunnen gebruiken en/of op kunnen slaan, hoeft niet ingekocht te worden en getransporteerd te worden over het energienet. En dat is de goedkoopste kWh. Over deze eigen opgewekte elektriciteit via zonnepanelen hoeft geen energiebelasting betaald te worden. Dit is de zogenaamde vermeden inkoop, dus het energiegebruik dat achter de meter blijft. Het verhogen van de vermeden inkoop, dat wil zeggen de zelfconsumptie van de eigen zonnestroom is dus financieel wel degelijk interessant. Dit kan door een batterij of accu in te zetten en op te laden als er bijvoorbeeld sprake is van lage stroomprijzen en/of door de eigen geproduceerde zonnestroom op te slaan en op een later moment zelf te gaan gebruiken. De elektriciteit die niet direct wordt geconsumeerd of wordt opgeslagen, wordt terug geleverd aan het energienet tegen een geringere of zelfs negatieve terugleveringsvergoeding.

Ook kan een batterij of accu worden ingezet voor het bufferen van elektriciteit, op momenten dat er geen of te weinig elektriciteit beschikbaar is bij een stroomstoring of bij onvoldoende eigen opwekking. Zo kunnen zogenaamde ‘off grid systemen, met bijvoorbeeld zonnepanelen en een accu, ervoor zorgen dat u betrouwbare stroomlevering houdt voor verlichting en andere noodzakelijke processen of apparatuur tijdens stroomuitval en u dus nog minder afhankelijk bent van energieleveranciers.

Ook kunnen opslagbuffers helpen om op kritieke tijden op te laden of te ontladen om overbelasting van het landelijke transportnetwerk te voorkomen en dus ingezet worden voor het in balans houden van ons energienet. Paradoxaal genoeg zal op lokaal niveau een accu ook meer netcongestie kunnen veroorzaken, als iedereen in de buurt op het zelfde moment zal gaan laden of ontladen. Net als bij een lokale piek in teruglevering met zonnepanelen, kunnen lokale transformatiehuisjes dan overbelast worden. En zal de drukte op het te volle elektriciteitsnet juist toenemen en er weer overbelasting door deze lokale piekbelastingen ontstaan. Netbeheerders onderzoeken op dit moment hoe opslag en/of opwekkinginstallaties (zoals zonnepanelen) het beste ‘ingepast’ kunnen worden in onze veranderende energiesysteem.
Zo kunnen er al afspraken gemaakt worden met de netbeheerders in een zogenaamd congestiemanagementcontract. Idee hiervan is dat als bedrijven flexibeler stroom gebruiken er tijdelijk meer ruimte op net mogelijk is voor meer gebruikers.

Een accu of batterij kan tevens ingezet worden voor ‘peak shaving, waardoor er minder vermogen wordt gevraagd uit de netaansluiting. Hierdoor is een grotere aansluiting bij verdere elektrificeren niet altijd nodig en kan een kostenbesparing gerealiseerd worden op het gecontracteerde vermogen van de aansluiting, die in rekening gebracht wordt door de netbeheerder.
Een accu of batterij kan ingezet voor de energiehandel op de dagmarkt en de onbalansmarkt(en). Let hiermee wel op, want naast mogelijke interessante verdiensten, is die laatste onbalansmarkt wel een complexe markt met risico’s op hoge onbalanskosten.

Terugverdientijd
Over het algemeen hebben kleine batterijen voor bedrijven en huishoudens een geringe buffercapaciteit, waarmee een paar uur tot een dag elektriciteit in kan worden opgeslagen om (voor een gedeelte) zelfvoorzienend de dag door te komen met eigen elektriciteit. Batterijen en opslagsystemen kunnen niet ingezet worden voor seizoensopslag. Vergelijk het met een regenton die in de zomerperiode na het gebruik voor de tuin in een langere droge periode leeg zal blijven. En in het najaar echter overstroomt , omdat de regenton vol zit en het regenwater niet gebruikt kan worden in de (al natte) tuin. Afhankelijk voor welk doeleinde een accu of batterij ingezet gaat worden en vanwege mogelijke toekomstige toenemende technologische ontwikkelingen en prijsdalingen, lijkt een investering in energieopslag op dit marktmoment nog niet rendabel voor de meeste energiegebruikers met een kleinverbruikaansluiting. Dit mede vanwege de salderingsregeling en de mogelijkheid van een vaste prijs energiecontract. Investeringen in bijvoorbeeld isolatie, overige energiebesparende maatregelen, slimme sturing van het energiegebruik (bijvoorbeeld met een warmtepomp en e-boiler) en curtailment (het uitzetten van de zonnestroominstallatie) zullen eerder renderen. Op dit moment zal in veel gevallen voor kleinverbruikers de technische levensduur dus korter zijn als de financiële terugverdientijd.

Voor energiegebruikers met een grootverbruik aansluiting, zorgt de toenemende spreiding in energieprijzen ervoor dat energieopslag wel steeds meer in beeld komt en interessanter wordt vanuit financieel oogpunt.
De levensduur van een accu of batterij wordt geschat op circa 5 tot 15 jaar. Dit is heel erg afhankelijk van het gebruik, de technische specificaties en de intensiteit van de laad- en ontlaadcycli. En dit hangt samen met situatie of er en hoeveel zonnepanelen er aanwezig zijn, de verhouding hiervan tot totale energiegebruik, de aanwezigheid van warmtepomp(en) , elektrische wagenpark en welk type energiecontract er is afgesloten (vast of dynamisch).

De mogelijke verdiensten op de onbalansmarkt zouden steeds meer kunnen afnemen als steeds meer partijen (energiehandelaren) actief worden op deze onbalansmarkt (vergelijk het met een piramidespel). Ook is de verwachting dat netbeheerder Tennet met steeds meer ‘spel- en marktregels’ zal kome om netproblematiek te voorkomen.

Dus bezint eer ge begint! Ga in ieder geval goed te rade, voor welk doeleinde u een accu of batterij wenst te gebruiken. Of opslag interessant is voor uw bedrijf, is sterk afhankelijk van het energieprofiel en/of bedrijfsvoering. De terugverdientijd hiervan berekenen (indien relevant) is net als bij zonnepanelen maatwerk.

Bron: Shutterstock

Curtailment

Om in te spelen op de negatieve energieprijzen of netcongestie, kun je de opwekkingsinstallatie aansturen met een dynamische vermogensregelaar of een stuurbox. Zo kun je tegenwoordig of stuurbox plaatsen bij de zonnepaneleninstallatie, die de installatie op afstand kan afschakelen op het moment dat er zich negatieve uurprijzen zich voordoen (epex -spot) en waarbij er in sommige gevallen ook mogelijkheden zijn om vergoedingen te ontvangen op de onbalansmarkt via curtailment.

Veel energieleveranciers ontwikkelen in snel tempo nieuwe producten en prijsposities met betrekking tot stuurboxen, energiemanagementsystemen, afschakelen en curtailment. Ook met een accu/batterij kunt u eventueel inspelen op deze fluctuerende prijzen. Houd u er (bij grootverbruik) rekening mee dat er geen SDE uitkering volgt over de uren dat er niet geproduceerd wordt. En u geen aanspraak maakt op opbrengsten uit de verkoop van Garanties van Oorsprong.

Netbeheer en meetdiensten

Het netbeheer en de netwerkkosten zijn dus niet geliberaliseerd. Dit zijn gereguleerde taken, die plaatsvinden binnen de kaders van de Nederlandse wetgeving.

In Nederland hebben we een landelijk transportnet. Tennet is de landelijke netbeheerder en beheert de nationale hoogspanningsnetten voor elektriciteit.

Voor de tussen- en middenspanning is dat anders, deze vertakkingen naar de regionale netten zijn in Nederland eigendom van semi-commerciële netbeheerders die een bepaalde concessie/gebied bezitten (bijvoorbeeld Enexis, Liander).

Een regionaal netwerkbedrijf is vaak een groep van bedrijven en bezit naast een netbeheerder nog tal van andere bedrijven. De netbeheerder heeft de wettelijke taak om elektriciteit en gas te transporteren en bedrijven en consumenten betalen daarvoor via de transporttarieven. Het gehele netwerkbedrijf is in publieke handen van gemeenten en provincies.

In de netwerkkosten die we betalen zit dus een component voor nationaal transport en regionaal transport (verschilt per regio). Voor gas is GTS de landelijke netbeheerder (Gasunie).   Het grootste gedeelte van de gaslevering komt tegenwoordig via LNG Terminals in de Eemshaven of in Rotterdam Nederland binnen en moet door het netwerk van GTS Nederland in.  Daarnaast betaal je de regionale netbeheerders weer apart (=regiotoeslag).

De klant ontvangt van bijvoorbeeld Enexis (netbeheerder Noord-Nederland) elke maand een rekening voor de netwerkkosten.

Dit zijn dus de kosten voor het transport van energie en voor de instandhouding van de aansluiting. Daarnaast zijn er kosten inbegrepen die de landelijke netbeheerder TenneT de regionale netbeheerder in rekening brengt. Wanneer gebruik wordt maakt van huurapparaten (bijvoorbeeld een transformator) of meting van netbeheerder stond dit vroeger ook op de transportnota.

Meetbedrijf

Deze laatste kosten zijn nu inmiddels verlegd naar het meetbedrijf. Dat is te zien op de nota eronder van meetbedrijf Fudura. Grootverbruikers zijn dus verplicht om een meetverantwoordelijke te kiezen, bijvoorbeeld Fudura, Kenter of Joulz.

Het meetbedrijf meet het verbruik via de energiemeter. De meetdienst gaat dus over het collecteren, beheren, valideren en distribueren van meetdata, onder andere richting de energieleverancier en netbeheerder. Op deze manier kunnen de netbeheerder en energieleverancier de gemeten vermogens en verbruiken factureren. Het meetbedrijf is ook bekend vanuit de brutoproductie meter die de opwekking van zonnestroom van een zonnepaneleninstallatie voor o.a. de SDE subsidie registreert. Dit gaat dus ook via het meetbedrijf.

Er zijn momenteel circa 10 erkende meetbedrijven voor gas en elektra. Een grootverbruiker kan zelf kiezen bij welk meetbedrijf de meetdiensten af worden genomen. Door de liberalisering kan de klant individueel of collectief afspraken maken over de gewenste functionaliteit en kostprijs. In sommige gevallen levert dit een behoorlijke kostenbesparing op. Echter zijn de meetdienstenkosten procentueel maar een klein gedeelte van de totale energiekosten.

De verwachting is dat de netwerkkosten in de toekomst verder zullen moeten stijgen, dit door de verouderde energienetten, de netcongestieproblematiek en de noodzaak van de transitie naar een slimmer energienet door de duurzame opwekking.  Dus door allerlei investeringen die nodig zijn om te kunnen voldoen aan het Klimaatakkoord en de energietransitie te faciliteren. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het uitbreiden van het bestaande hoogspanningsnet en het aansluiten van het elektriciteitsnetwerk op de windmolenparken op zee. Ook de regionale netbeheerders investeren fors in het energienetwerk.

Energie vergroenen via GVO`s

Bij de inkoop van energie kunt u zelf de herkomst van elektriciteit kiezen die gewenst is, grijze stroom of ‘groene stroom. Ze bieden u de mogelijkheid om elektriciteit uit een duurzame bron af te nemen. Uw bedrijf krijgt dan gecertificeerde ‘groene’ elektriciteit geleverd, veelal tegen een kleine meerprijs, welke goedgekeurd door CertiQ. De certicifcaten worden ook wel GVO`s genoemd en staat voor Garantie van Oorsprong. Dit zijn certificaten die afgegeven worden als bewijs dat je stroom op een groene manier is opgewekt. GVO’s worden ook wel groencertificaten genoemd. Voor deelname aan de (hoogste trede van de) CO2 Prestatieladder is de hoogst haalbare variant vaak noodzakelijk, bijvoorbeeld Nederlandse Windstroom en Zonnestroom met Stichting Milieukeur (SMK).

Ook kunt u uw gasverbruik CO2 -compenseren. Dit kan middels standaard CO2 compensatie en VER Gold Standard. Als u kiest voor zowel groene elektriciteit als CO2 gecompenseerd gas, maakt u daarmee de gehele energiehuishouding CO2 neutraal. Om aan te tonen dat u 100% groene elektriciteit en/of CO2 gecompenseerd gas afneemt, ontvangt u een certificaat van de energieleverancier.

Zo kunt u aantonen dat uw bedrijf groene elektriciteit en/of CO2 gecompenseerd geleverd krijgt en u daarmee bijdraagt aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO).

Een voorbeeld van een groen certificaat  van energieleverancier Eneco ziet u hieronder:

Energiebesparing

Gezien de enorme hoge energieprijzen sinds de zomer van 2021, zijn grotere investeringen in energiebesparende maatregelen en verduurzaming afgelopen jaren veel sneller terugverdiend als voorheen en daarom de moeite waard om nader te onderzoeken! Ook is energiebesparing relevant om onze CO2 footprint te verkleinen (en dus beter voor het milieu). Op deze pagina daarom tips energiebesparing en verduurzaming!

Isolatie

Als u zowel de vloer, het dak, als de muren van je gebouw isoleert, bespaart u naar (inschatting) circa 15% op het gasverbruik bij glas- en vloerisolatie, circa 20%  op het gasgebruik bij dakisolatie en tot 30% op uw  gasverbruik bij spouwmuurisolatie. Let op: dit kan per woning en bedrijfspand verschillen, het is aan te raden om dit door een energieadviseur of energiecoach voor uw specifieke woning op maat te laten uitrekenen. Woningen en bedrijfsgebouwen die na 1990 gebouwd zijn hebben vaak een basis (redelijk) isolatie voor dak, spouwmuur en vloerisolatie.

Let er ook goed op, dat voordat u gaat isoleren,  u een isolatiespecialist onderzoek laat doen (naar bijvoorbeeld de ‘staat’ en situatie van een spouwmuur). Niet alle (spouw)muren zijn namelijk zo maar geschikt hiervoor. Indien er sprake is van veel metselresten of puin in de spouwmuur, heeft u bijvoorbeeld eerder kans op koudebruggen na isolatie (verbindingen in de spouwmuur die temperatuur geleiden of isolatie onderbreken) en daarmee op termijn kans op vochtproblemen en hierdoor een onprettig binnenklimaat, juist een hoger energieverbruik en condensvorming, die weer tot schimmel leidt.  Indien uit onderzoek blijkt dat de (spouw)muur hiervoor wel geschikt is om te isoleren, kan er gekozen worden voor verschillende mogelijkheden (PUR schuim, glaswol, isolatieparels).

Elektrische kachel en infrarood panelen en ‘stookgedrag’

Elektrisch gaan verwarmen, hoeft in eerste instantie niet direct een veel logischer stap te zijn ten opzichte van stoken met gas. In beginsel is dit namelijk niet rendabel. Elektrische kachels zijn stroomvreters. Er is namelijk sprake van behoorlijke energieverliezen (je hebt circa 30-40% rendement van de energie, bij de omzetting van elektriciteit). Dit is alleen te verantwoorden als je hierdoor over het geheel gezien meer energie bespaart. Het gaat erom dat je een acceptabele COP (Coëfficiënt Of Performance) kunt behalen. Kortom, het draait om rendement. Huizen en bedrijfsgebouwen worden ook wel gekoeld met moderne lucht-lucht warmtepomp (airco’s). Deze apparaten kunnen een hoog rendement halen en het kan een geschikte en goedkopere optie zijn om niet te stoken met de CV ketel. Bij een C.O.P. rond de 4, zeker bij hogere buitenlucht temperaturen, kan het interessant zijn om airco`s te gebruiken als warmtepomp. Ook kan de teruglevering van de zonnestroom kan gebruikt worden voor het aansturen van de warmtepomp.

Bij dalende (winter)temperaturen (vrieskou) zakken de COP`s weg, door een te grote overbrugging tussen binnen en buitentemperaturen (temperatuurlift). In winter krijgt u dan juist meer elektra verbruik, om hogere afgifte temperatuur te halen. (i.v.m. lagere aanvoertemperaturen), en hogere kosten, omdat we zagen in 2022 dat ook de elektraprijs fors kon stijgen.  Als u het stookgedrag niet (slim) wijzigt en uw gasverwarmde radiatoren inruilt voor elektrische kachel, kunnen de stookkosten kunnen gaan verdubbelen.

Als bijverwarming kan een elektrische kachel (zoals infraroodpanelen) wel zuinig, duurzaam en interessant zijn. Eventueel in combinatie met een (hybride) warmtepomp.

Als metafoor kun je denken aan de wintersportvakantie. Je zit op 2000 meter hoogte in de zon met een temperatuur van -5 ℃. Toch ervaar je dit meestal als prettig. Je hebt warme (ski)kleding aan en ervaart stralingswarmte van de zon. Dit zou u ook kunnen bereiken door u allereerst warm(er) te kleden en aanvullend (bij) te verwarmen met bijvoorbeeld infraroodpanelen (= vorm van directe warmtestraling). Door er niet voor te kiezen om de hele ruimte te verwarmen (=inefficiënt), maar te gaan voor gerichte stralingswarmte, hoeft u maar een beperkt gedeelte van de ruimte (boven de bank in de woonkamer of op een werkplek) te verwarmen. Het elektriciteitsverbruik kan enerzijds wel stijgen door het elektrificeren van deze manier van warmte opwekking, maar de manier van verwarmen is relatief efficiënt. Stel u heeft voor 2kw aan infraroodpanelen hangen in de woonkamer aan gerichte stralingswarmte en je kunt vervolgens de CV ketel van 25 kW uitschakelen, dan heb je wel een forse besparing (financieel en overall energieverbruik). Isolatie blijft altijd een basisvoorwaarde om tot een optimaal resultaat te komen. 

Samenvattend; u kunt beter voor infrarood(stralingswarmte) kiezen dan een elektrische kachel (ventilator of convectie). Infraroodpanelen leveren gerichte stralingswarmte , zijn snel warm en je verwarmt niet een hele ruimte, daarmee is het zuiniger en duurzamer. Als hoofdverwarming zijn ook infraroodpanelen alleen toepasbaar in geïsoleerde gebouwen. Meer informatie vindt u hier op het de website van het  expertisecentrum Warmte. 

Elektrische auto`s en laadpalen

De overheid wil ons stimuleren om te verduurzamen en elektrisch te rijden.  In hoog tempo verschijnen er nieuwe elektrische modellen op de markt.  Bij een elektrische auto is de traditionele diesel of benzinemotor ingewisseld voor een elektromotor.  De benodigde energie wordt geleverd door een batterij(pakket). Bij een waterstofauto komt de elektriciteit uit een brandstofcel (u tankt waterstof als een gas, wat wordt omgezet in elektriciteit).  En er bestaan ook nog auto`s met een combinatie van een brandstofmotor (op benzine) en een elektromotor, de hybride auto.  De elektrische auto met een accu komt het meest voor (als opvolger van de auto met verbrandingsmotor op diesel of benzine).

Voordelen van een elektrische auto

• elektrisch opladen (was voor de energiecrisis) beduidend goedkoper dan benzine of diesel tanken, met een dynamische uurprijs energiecontract, kan de auto wel tegen relatief goedkopere energieprijzen worden opgeladen.  Dus de auto is op veel meer terreinen goedkoper in gebruik. Zo betaalde je tot met 2024 betaal je geen wegenbelasting.
• de accu kan in veel gevallen gebruikt worden om elektriciteit in op te slaan (zoals op goedkope uren) en deze energie weer terug te leveren aan uw woning of energienet (teruglevering), als de elektriciteitsprijs hoger ligt).
• er bestaan interessante subsidies die de aanschafprijs kunnen verlagen
• een elektrische auto is over het algemeen (over de totale levensduur bekeken) beter voor het milieu en deze stoot minder CO2 uit, als de elektriciteit afkomstig is van duurzame opwekkingsbronnen zoals van uw eigen zonnepanelen
• een elektrische auto rijdt rustiger (is stiller in geluid en u hoeft niet meer te schakelen)

Nadelen van een elektrische auto

• een elektrische auto is relatief veel duurder in de aanschaf
• er zal nog een betere landelijk en internationale dekkende laadinfrastructuur van voldoende laadpalen te worden opgezet
• de actieradius (hoeveelheid km die gereden kan worden met een opgeladen accu) is minder dan bij benzine-, diesel- of waterstofauto (2017).  Dit komt door de lagere energiedichtheid van de  (lithium-ion)batterij
• het opladen van de accu, duurt langer dan het ’tanken’ bij de benzine-, diesel-, waterstofauto. Voor zowel thuis opladen als bij openbare laadpunten geldt dit. Dit kan zomaar 6 tot 10 uren duren. Er bestaan ook snel-laadpalen die binnen een half uur kunnen opladen.

Laadpalen en elektrisch laden

Het opladen van de accu heeft enige tijd nodig. En dit verschilt dus of u dit doet thuis, bij een openbaar laadpunt of bij een snellader.  Als u thuis over een eigen laadmogelijkheid beschikt, zoals een laadpaal of wallbox), dan laadt u de auto op met eigen opgewekte stroom van uw zonnepanelen (vermeden inkoop) of tegen energietarieven die u heeft afgesloten met uw energieleverancier (op moment dat uw eigen zonnepanelen onvoldoende opwekken). Het tarief is weer afhankelijk van het type energiecontract en tariefsoort dat u heeft afgesproken met uw energieleverancier. Met dynamische uurprijzen kunt u oplaadmoment afstemmen op tijdstippen van de energieprijzen laag zijn (vaak in weekend of in de nacht, vaak als het hard waait, de zon volop schijnt en/of als de energievraag laag is.  Hoe leuk is het dan dat u uw auto kunt opladen met negatieve energieprijzen en er zelfs geld voor toe krijgt (let op energiebelasting en ODE dient altijd wel betaald te worden).  Er bestaan inmiddels APP`s maakt waarmee eigenaars van een elektrische auto`s hun auto automatisch kunnen opladen op de gunstigste tijdstippen. U leest er hier meer over.

Voor het laden bij een publieke laadpaal heeft u een abonnement met een bijbehorende laadpas nodig (of gaat dit via de smartphone).  In dat geval betaalt u de tarieven die de laadpasprovider in rekening brengt.  De energietarieven van de verschillende providers verschillen enorm. Opladen via een snellader (vaak langs snelwegen) is een veel duurdere methode om uw auto op te laden.  Het opladen gaat veel sneller, maar is dus ook terug te zien in de laadprijs per kWh.

Er bestaat een handige vergelijkingssite voor de vele honderden aanbieders van laadpassen en laadpalen. Hier vindt u de links naar Laadpas top 10 en Laadpaal top 10.

Op de website van de ANWB vindt u rekenvoorbeelden van laadkosten van elektrische auto’s en meer uitleg hierover.

Slim aansturen van laadpleinen

Helaas vragen laadpalen relatief veel vermogen van het beperkte vermogen dat beschikbaar is van bijvoorbeeld een relatief kleine netaansluiting.  Daarom kunnen laadpleinen , net zoals bij zonnestroom installaties, aangestuurd worden met dynamische vermogenregelingen. Dit zorgt ervoor dat gevraagde elektrisch vermogen in verhouding blijft bij het vermogen dat nodig is en gevraagd voor uw bedrijsvoering. Bij een te grote vermogensvraag, zullen de laadpalen minder hard  laden.  Zo kan er dus ook op kleine netaansluiting laadpalen gerealiseerd worden.

Hiervoor installeer je een energiemanagementsysteem die dit aanstuurt en regelt.

Minder verbruiken

Uiteraard is de eenvoudigste manier om te besparen op de energienota, door simpelweg minder te verbruiken. Voor woningen geldt dat bijna 50% van de energierekening bestaat uit verwarmingskosten. Warm water gebruik (zoals douchen en afwassen) is bijna goed voor zo`n 15% van de energierekening. En alle elektrische apparaten en verlichting in huis hebben een bijdrage van circa 35% van de kosten op de totale energiekosten (Bron: milieucentraal)

Eenvoudige tips energiebesparing: 

• Besparen begint met inzicht in uw energiegebruik.  Indien er sprake is van een slimme meter, dan kunt u met behulp van een energieverbruiksmanager inzage krijgen in het (realtime) energiegebruik. Dit biedt (signalering) kansen voor energiebesparing door het detecteren van sluipverbruik.  Er zijn vele verbruiksmanagers te gebruiken. Een voorbeeld is de APP en verbruiksmanager van energieleverancier ENGIE.  Deze verbruiksmanager is voor iedereen toegankelijk. Een mooie tool om eenvoudig inzage te krijgen in uw energieverbruik en teruglevering. Ook bieden website`s als Gaslicht.com en Tibber.com met de Bencompare energieverbruiksmanagers aan. De Tibber Pulse geeft u realtime inzage in het energiegebruik per seconde. Deze dient wel aangesloten te worden op de P1 poort van uw slimme meter, met een (bijgeleverde) RJ12-kabel

• Voorkom vervolgens sluipverbruik door het uitschakelen van apparatuur in plaats deze aan te laten met screensavers en stand-by standen.
• Koop energiezuinige apparatuur, zo is een apparaat met een A-label gemiddeld 45% zuiniger ten opzichte van een apparaat met C/D label.
• Vervang alle verlichting (zoals gloeilampen en TL verlichting) door LED verlichting

  

• Laat  apparatuur zoveel mogelijk draaien op de ECO(logische) programma`s, dit scheelt water en/of elektriciteit verbruik. Wassen op 60 graden kost ongeveer 2x zoveel als wassen op 40 graden in de wasmachine. En zorg voor een gelijktijdigheid met de opwekking van uw eigen zonnestroom, dat scheelt in kosten (en energiegebruik uit het landelijke energienet)
• Neem afscheid van (ongebruikte) energie slurpende apparatuur.
• Neem maatregelen om energie te besparen door bijvoorbeeld tochtstrips te plaatsen. U krijgt namelijk een beter binnenklimaat en uw stookkosten dalen. En door uw gordijnen en ramen `s-winters en `s zomers dicht te doen houd u de kou (in de winterperiode) en de warmte (in de zomerperiode) buiten.
• Wordt bewust van uw stookgedrag. Door de thermostaat van de verwarming 1 graad lager te zetten, wordt er ongeveer 7% aan energie bespaard.  En door korter te douchen bespaart u niet alleen op water, maar ook op gas en elektriciteit om het op te warmen.

Jaarafrekening

Waaruit bestaat nu de prijs van gas en elektriciteit? Op de jaarafrekening vindt u deze kostencomponenten.

Prijsopbouw

Naast de prijs voor levering, worden uw totale energiekosten ook bepaald door kosten voor transport (netbeheer) en meterkosten en overheidsheffingen (btw, energiebelasting en opslag duurzame energie).

De overheidsheffingen (belastingen en ODE) worden bepaald door de overheid en de verwachting is dat deze component in de toekomst alleen maar verder zal stijgen.  Jaarlijks worden er wijzigingen doorgevoerd met betrekking tot de energiebelasting. De overheid probeert de productie van duurzame energie te stimuleren en reductie van CO2 te stimuleren. Voorbeelden hiervan zijn, de hogere belastingdruk op aardgas en de verlaging van belasting voor elektriciteit. De energiebelasting is dus een heffing om het gebruik van niet-duurzame energie minder aantrekkelijk te maken. Een hogere energieprijs kan mensen stimuleren minder energie te gebruiken.

Er is wel recht op vermindering energiebelasting: elk verbruiker heeft een bepaalde basis hoeveelheid energie nodig. De overheid heft over dit basisbedrag geen energiebelasting. Daarom wordt een deel van het bedrag in mindering gebracht, via de heffingskorting, een vermindering van de energiebelasting in de vorm van een vast bedrag per elektriciteitsaansluiting met verblijfsfunctie, ingevoerd. Tijdens de energiecrisis is de BTW tijdelijk verlaagd van 21% naar 9% en de heffingskorting aanzienlijk verhoogd om de sterk gestegen leveringskosten te compenseren voor huishoudens.

De kosten voor transport worden gereguleerd door de overheid en deze kunt u als consument bijna niet beïnvloeden. Bedrijven kunnen dit wel enigzins. Tegenwoordig betaal je voor de capaciteit van de aansluiting (doorlaatwaarde) in plaats van voor het volume (vroeger). Ook hier is de verwachting dat de deze kosten in de toekomst zullen moeten stijgen, dit door de verouderde energienetten en de noodzaak van de transitie naar een slimmer energienet (door duurzame decentrale opwekking).

De leveringskosten zijn wel sterk te beïnvloeden. En hier wordt sterk op geconcurreerd door energieleveranciers.  Vroeger (voor de energiecrisis) bedroegen de leveringskosten voor gas en elektriciteit gemiddeld zo`n 50% van de energienota ten opzichte van de energiebelasting en kosten voor transport (netbeheer).

Voorschot

Het voorschot is een maandelijkse bedrag en in feite een schatting van de werkelijke kosten.  Het voorschot is dus een 1/12 verwacht maandbedrag op basis van historisch jaarverbruik, tarieven etc.  voor de werkelijke jaarkosten, die pas na een heel jaar bekend zijn.  Het voorschot bedrag kan gedurende het jaar aangepast worden. De hoogte van een nieuw voorschot zegt in feite niets over het nieuwe contract en is mede afhankelijk van wijzigingen in verbruik (koude winter) en gegevens van de netbeheerder. Probeer de hoogte van het voorschot wel jaarlijks te controleren, zodat u er zeker van bent dat het voorschotbedrag een realistische (maandelijkse) schatting is van de werkelijke kosten (eindafrekening) na een leveringsjaar. Zo voorkomt u dat u teveel moet bijbetalen of terug ontvangt bij de jaarafrekening.

Verbruik

Verschillende factoren hebben invloed op uw verbruik.  Het elektriciteitsverbruik van een MKB bedrijf kan erg variëren.

Controle van de jaarafrekening

Energieleveranciers maken wel eens fouten in de facturen en/of afrekeningen. Controleer daarom regelmatig uw facturen en jaarafrekening.

Indien u nog niet beschikt over een slimme meter (die automatisch wordt uitgelezen), lever dan de meterstanden jaarlijks aan, zodat schattingen in de facturatie worden voorkomen. Een geschatte meterstand is een bron van een foutieve factuur.

Hoe wordt het energieverbruik berekend?

Uw energieleverancier berekent het verbruik met uw meterstanden.

De lopende cijfers op de meter in de meterkast noemen we het ‘telwerk’. Dit kan analoge meter zijn, dat is een ouderwets draaiend telwerk op de meter.

Maar dit kan ook een digitale telwerk zijn op de meter. Op de meeste elektriciteitsmeters kunnen er 4 meterstanden aflezen. De eenheid is kWh of m3. Telwerk I en II (T1 en T2) laten zien wat je verbruikt hebt voor elektriciteit. Op telwerk III en IV (T3 en T4) zie je wat je teruglevert, als je bijvoorbeeld zonnepanelen hebt. Als je geen energie opwekt, blijven deze op 0 staan. Voor gas is de eenheid M3.

De slimme meter is een digitale meter waarmee je netbeheerder je meterstanden op afstand uitleest en aan de energieleverancier doorgeeft. Je hoeft ze dus niet meer zelf aan ons door te geven. Inmiddels hebben de meeste bedrijven een slimme of op afstand uitleesbare meter (telemetrie). Een groot voordeel van een slimme meter is dat je zeer nauwkeurig inzage krijgt in het energiegebruik en dit kan gekoppeld worden aan energieverbruiksmanager via een APP, dit biedt bewustwording voor energiebesparing.

Inkoop strategieën

De hamvraag blijft bij de keuze voor een bepaald energiecontract;

1. Wilt u liever zekerheid, dan kunt u beter kiezen voor een vast tarief (momenteel weer beschikbaar). U kunt uw energiekosten vooraf budgetteren.
2. Wilt u profiteren van marktkansen en flexibiliteit houden (bij een dalende marktverwachting en/of nu niet het marktmoment geschikt vinden om uw energieprijzen vast te leggen), dan is een variabel tarief het meest geschikt (wijzigt veelal per maand of half jaar). Let op;  de risicopremie die verdisconteerd zit in het variabele tarief is over het algemeen wel veel hoger als bij vaste en/of dynamische energieprijzen.
3. Heeft u relatief meer tijd en zin om actief bezig te zijn met schommelende energieprijzen (op uurbasis), dan kunt u met dynamische uur- en dagprijzener financieel voordeel proberen uit te halen. Door het energiegebruik (afname), indien mogelijk, af te stemmen op het weer en gekoppelde gunstige(r) uurprijzen, en dan te produceren of bijvoorbeeld elektrische auto`s op te laden (of te ontladen bij hoge energieprijzen). Wel moet u eventueel in staat zijn om hogere kosten (als de energieprijzen plots sterk kunnen stijgen, zoals in augustus 2022 of najaar 2024/winter2025) relatief makkelijk kunt opvangen (met financiële reserves). Ook heeft u een telemetrische meter of slimme meter nodig (die op afstand uitleesbaar is).

Afhankelijk van uw eigen marktverwachting en inkoopwensen. Achteraf weet je pas wat een goede marktkeuze is geweest. De mate van risico die u durft te lopen, de hoeveelheid tijd en kennis die er aanwezig is, bepalen veelal of er gekozen wordt voor inkopen op de dagmarkt of termijnmarkt. Zie hieronder de bijlage voor een verdere uitleg.  We hebben geen glazenbol, maar wil je budgettaire zekerheid, dan ‘koop’ je nu met een vaste prijs wel zekerheid, net zoals jullie in het verleden hadden.

Een korte looptijd en een variabele prijs is interessant als:

• u verwacht dat de energieprijzen gaan dalen;
• u heeft de tijd heeft om de markt te volgen en wilt inspelen op kansen;
• u verwacht een verandering bijvoorbeeld een verhuizing, en de mogelijkheid openhoud om uw contract te aanpassen
• er sprake is van duurzame opwekking, kies dan voor een prijs systematiek die zo dichtmogelijk bij de SDE subsidiemethodiek blijft (veelal EPEX-SPOT)

 Een lange(re) looptijd met vaste prijs is interessant als:

• u verwacht dat de prijzen gaan stijgen;
• u wenst voor meerdere jaren uw budgetten wilt begroten (zekerheid over de kosten);
• u heeft geen tijd heeft om de energiemarkt actief te volgen

Budget gedreven organisaties (ziekenhuizen, musea, scholen etc.) , die liever zekerheid hebben, kunnen beter kiezen voor een vast tarief of kies voor het strategisch inkopen van energie (strategisch inkoopprogramma met gespreide inkoop)

Prijsmethodieken vast & dynamisch (analyse)

Achteraf weet je pas wat een goede marktkeuze is geweest. Eigenlijk is het een ‘appel met peren’ vergelijking, want een dagprijs en termijnprijs zijn 2 hele verschillende producten (net als de variabele en vaste hypotheekrente met verschillende voor- en nadelen)–> Budgetzekerheid versus markt- en financiële kansen. Zo waren de jaren 2017, 2018 en 2021 en 2022 voor de inkoop op de termijnmarkt (vaste prijs) relatief gunstig. Tenminste, achteraf gezien had er beter gekozen kunnen worden voor een vaste termijnprijs (jaarprijs, welke voor het jaar van levering was vastgelegd). Er is gerekend met een gemiddelde prijs van een jaarcontract. Echter nu vraag en aanbod meer genormaliseerd zijn en door de milde winter de prijzen vanaf 2023 daalden, blijkt dat zekerheid een hogere prijs kende.  Voor de jaren 2012, 2014, 2015, 2016, 2019, 2020 en 2023/2024 lijken de dagprijzen (epex-spot) lager en gunstiger te zijn dan een vaste jaarprijs (als vergeleken wordt met de gemiddelde jaarprijs, het blijft dus overigens wel afhankelijk op welk moment de jaarprijs is vastgelegd).

Het aantal negatieve_stroomprijzen is in 2024 verder toegenomen. Door een steeds groter aandeel hernieuwbare elektriciteit, wat steeds wisselender en beter op elkaar afgestemd moeten worden. Er ontstaan daarmee steeds meer financiële kansen voor het verschuiven van elektriciteitsvraag van momenten met weinig aanbod en dus dure elektriciteit, naar momenten met veel aanbod en daardoor goedkopere elektriciteit. Consumenten en bedrijven zullen steeds meer gestimuleerd worden om energieverbruik flexibel te gebruiken op momenten dat de kostprijs laag is. Dit betekent ook CO2 reductie, door dan stroom af te nemen die hoofdzakelijk opgewekt is met duurzame opwekking zoals door zonnepanelen en windmolens. De keerzijde is dat de terugleveringsprijzen op basis van variabele dynamische tarieven voor 2023/2024 veel minder gunstig waren (ten opzichte van een vaste terugleveringsprijs). Er moest vaker betaald worden voor invoeding in het energienet met zonnepanelen of een windturbine.

De verwachting is wel dat het aantal negatieve stroomprijzen alleen meer verder zal toenemen en hier kan geprofiteerd worden, mits het energieverbruik verplaatst kan worden naar deze goedkopere uren.  Achteraf weet je pas wat een goede marktkeuze is geweest. Eigenlijk is het een ‘appel met peren’ vergelijking, want een dagprijs en termijnprijs zijn 2 hele verschillende producten (net als de variabele en vaste hypotheekrente met verschillende voor- en nadelen). Resultaten uit het verleden bieden overigens geen garantie voor de toekomst. Het weer, de temperaturen en geopolitieke ontwikkelingen kunnen altijd opnieuw prijsrisico`s geven in de grillige energiemarkt.

Prijsverloop 2024

Een vraag die erg actueel is en nu steeds vaker wordt gesteld met dalende energieprijzen, ben ik voordeliger uit op de spotmarkt (dagmarkt) met variabele tarieven of op termijnmarkt met vaste tarieven? Ondanks sterk een oplopend dynamische prijspeil sinds oktober 2024, en ook als je niet in staat was om het verbruik af te stemmen op de goedkopere uren, dan had je als bedrijf of consument gemiddeld genomen lagere energiekosten gehad met een dynamisch contract in 2024 (𝑔𝓇𝒶𝒻𝒾𝑒𝓀 𝓇𝑒𝒸𝒽𝓉𝓈𝒷𝑜𝓋𝑒𝓃 ) Deze dynamische en variabele schommelende tarieven zijn niet voor iedere organisatie weggelegd. Het biedt u en uw onderneming namelijk geen zekerheid voor de lange termijn, een breed scala aan ontwikkelingen wereldwijd zijn van invloed op deze tarieven. Waar in theorie kan betekenen dat deze inkoopstrategie u financieel voordeel oplevert, kan het net zo goed de andere kant opvallen.

Had je achteraf gezien liever 𝐛𝐮𝐝𝐠𝐞𝐭𝐭𝐚𝐢𝐫𝐞 𝐳𝐞𝐤𝐞𝐫𝐡𝐞𝐢𝐝 gehad en ervoor gekozen om in het voorjaar van 2024 een vaste prijs vast te leggen (𝑔𝓇𝒶𝒻𝒾𝑒𝓀𝑒𝓃𝓁𝒾𝓃𝓀𝓈), dan was je ongeveer op het zelfde prijsniveau (of er iets onder) uit gekomen t.o.v. de gemiddelde dynamische prijs over 2024. Energieprijzen zijn en blijven naar verwachting dus erg volatiel. Volatiliteit is de beleggerswereld een maatstaf voor het risico dat gelopen wordt.  Wilt u liever zekerheid, dan kunt u dus beter kiezen voor een vast tarief. Een langere looptijd en een vaste prijs biedt zekerheid. U kunt de kosten voor energie ruim vooraf intekenen en afstemmen op uw budgetperiode. Belangrijk, als u werkt met vaste budgetten of als energie een vast onderdeel is van uw kostprijs.

Organisaties met grote energieverbruiken en inkoop volumes kunnen ook kiezen voor een mix van een vaste prijs en variabele (dynamische prijs) door bijvoorbeeld een clickproduct te kiezen en daarmee ook inkooprisico`s spreiden.

Resultaten uit het verleden bieden dus geen garantie voor de toekomst.  Het blijft heel erg afhankelijk op welk moment de jaarprijs is vast gelegd bij een vaste prijs energiecontract en op welke momenten energiegebruik samenvalt met de uren waar lagere of negatieve prijzen gelden bij een variabele dynamische prijs energiecontract.

Energielinks

Op deze pagina vindt u interessante energie links, bijvoorbeeld naar energievergelijking websites. Of verwijzingen naar energieleveranciers, zoals dynamische uurprijs energieleveranciers, die steeds vaker in het nieuws zijn. Maar ook energie links naar informatieve websites over verduurzaming, energiebesparing en subsidies. Kortom, relevante en benodigde energie links, indien u met het energiecontract, zonnepanelen, verduurzaming en energiebesparing aan de slag wilt. De energie links zullen waar mogelijk in de toekomst verder aangevuld worden. Heeft u suggesties voor eigen energielinks, dan ontvangen wij deze graag!

Algemeen

• Co2 monitor à inzicht in de actuele elektriciteits- en gasproductie en gebruikte energiebronnen (energie weerbericht)
• Dynamische energieprijzen-> Inzage in actuele (dynamische) variabele uur- en dagprijzen
• Zelf Energie Produceren –> informatie over zelf energie opwekken en kennisbank duurzaamheid
• ACM ConsuWijzer

Vergelijkingssites

• Gaslicht.com–> vergelijkingssite energiecontracten
• Pricewise.nl -> vergelijkingssite o.a. voor energiecontracten
• Independer –> vergelijkingssite o.a. voor energiecontracten
• Consumentenbond–> vergelijkingssite o.a. voor energiecontracten
• Laadpas top 10–> vergelijkingssite voor laadpassen elektrische auto
• Laadpaal top 10–> vergelijkingssite voor laadpalen elektrische auto`

Energieleveranciers

• Essent Retail
• ENGIE
• Elix
• Greenchoice
• Gulf Gas  en Power
• Vattenfall
• Eneco
• Energie Direct
• Van de Bron
• Audax Renewables
• Tibber (dynamisch uurprijs)
• EasyEnergie.com (dynamische uurprijs)
• Frank Energie (dynamische uurprijs)

Energiebesparing

• Milieu Centraal–> onafhankelijke, praktische en betrouwbare informatie over verduurzaming en energiebesparing
• Rijksoverheid–> vragen en antwoorden over energiezaken o.a. (prijs)compensatiemaatregelen, de energierekening en subsidies
• Energieleveren.nl –> Meld uw zonnepanelen of andere opwekinstallaties aan bij de netbeheerder.

Energie weetjes en termen

Energie ‘Wist je datje..’: Negatieve olieprijzen en gas bijna gratis

….Voor deze marktupdate gaan we even terug in de tijd. Tijdens de coronacrisis in 2020 en door de milde winters van daarvoor was het verbruik van gas afgenomen en de gasopslagen zaten vol. Er was ook een prijsoorlog gaande tussen olieproducerende landen. Olietankers en LNG tankers dobberden op zee als mobiele drijvende opslagplaatsen en konden nergens terecht omdat op het vaste land de meest opslagcapaciteit gevuld was. De olie en LNG schepen waren in afwachting tot er weer afnemers waren voor gas en olie. De olieprijs zakte hierdoor naar onder de -$20 voor een vat olie en historisch lage gasprijzen op de dag- en termijnmarkt.

Overigens herstelden de olie- en gasprijzen zich weer enorm in kwartaal 4 van 2020, toen de markt zijn werk weer ging doen. De prijzen gaan namelijk net zo lang omlaag totdat de aanvoer van gas & olie gaat teruglopen. Die aanvoer nam dus af en aan en het begin van de winter, toen de (economische) vraag weer begon aan te trekken, stegen de prijzen weer. Rusland draaide vervolgens in de periode erna de gaskraan steeds meer dicht voor Europa. Europa op haar beurt wilde na de oorlog in Oekraïne van het Russische gas af en dat betekende dat wij de moe(s)ten toegroeien naar een heel ander energiesysteem. Nederland en Europa werden meer afhankelijk van vloeibaar ‘Liquefied Natural Gas’ (LNG-gas), wat met name wordt aangevoerd per schip en duurder is. Dit wordt verhandeld op internationale gasmarkten. Schepen met dit vloeibaar gas verleggen hun koers naar de werelddelen die de hoogste en meest lucratieve prijzen bieden.

‘Wist je datje’

Op 8 januari 2020 waren we heel dichtbij een grote Europese stroomstoring. Het scheelde niet veel of miljoenen Europeanen zaten zonder elektriciteit. Wat was er aan de hand?

Vraag en aanbod van elektriciteit moeten in evenwicht zijn om het elektriciteitsnet goed te laten functioneren. Het hele Europese elektriciteitsnet is aan elkaar gekoppeld en het is op te vatten als één enorm net met een netfrequentie, die zo dicht mogelijk bij 50 Hertz moet liggen. Die netbalans is het evenwicht tussen productie en consumptie van elektriciteit op het net. Als de frequentie te laag wordt dan stort het stroomnet in elkaar. Dit gebeurde op die 8 januari 2020 dus bijna. Er ging iets fout in een schakelstation in Kroatië, wat het elektriciteitsnet in Europa in tweeën splitste. Een kettingreactie van stroomverbindingen volgde, waardoor het netwerk gesplitst werd in 2 afzonderlijke netwerken. Ook in Nederland waren lichte effecten merkbaar.

Het wegvallen van regionaal productievermogen of een plotselinge toename van vraag, kan opgelost worden met reservevermogen op andere plaatsen in Europa. Hiervoor zijn er reserves ingebouwd, bijvoorbeeld gascentrales die standby staan om plotselinge pieken of dalen op te vangen. Als de noodreserve het niet houd, bestaat er een opofferingsbeslissing. Door bepaalde verbruiker geforceerd van het net te nemen wordt de consumptie verminderd en komen productie en verbruik alsnog terug in evenwicht.

Door snel ingrijpen met de inzet van noodreserve in Duitsland van 3 GW (binnen 15 seconden!) En door het afschakelen van zware industrie in o.a. Italië en Frankrijk met (nood)vermogen kon op 8 januari 2020 met een beetje geluk het systeem net gered worden.

Kortom een knap staaltje (elektrotechnisch) werk van de Europese netbeheerders, andere programmaverantwoordelijken en flexibele energiegebruikers.

Onze leveringszekerheid betreft momenteel nog circa 99,99%. Landelijke netbeheerder Tennet zet zich in een voor betrouwbare energievoorziening. Wel stellen ze in hun rapporten ‘monitoring leveringszekerheid’ dat het een uitdaging blijft om dit te handhaven en tegelijkertijd de Europese doelstelling om in 2050 klimaatneutraal te zijn, waar te maken.

Mogelijke blackouts liggen in de toekomst helaas steeds meer op de loer. Waarschijnlijk met minder grote gevolgen, indien het wel fout gegaan was op 8 januari 2020. Maar kleinere stroomstoringen worden wel een meer realistisch scenario. Zeker omdat ons energiesysteem meer verandert van een vraag gestuurd naar een aanbod gestuurd energiesysteem en de energienetten internationaal aan elkaar gekoppeld zijn door grensoverschrijdende hoogspanningsverbindingen.

Hoe kun je als bedrijf nu meer voorbereiden op een stroomstoring? Een noodaggregaat of accu kan tijdelijk de levering van stroom overnemen. Zorg er wel voor dat de accu is opgeladen en/of er voldoende brandstof aanwezig is voor een noodaggregaat.